Speech onthulling naambord Park 29 oktober 1944

Deze tekst kan afwijken van de daadwerkelijke speech die burgemeester Paul Depla gaf. Hierbij geldt het gesproken woord.

Goedemiddag dames en heren, 

Welkom in dit fraaie stadspark, dat een officiële naam heeft gekregen. 

Park 29 Oktober 1944. 

Een bijzonder welkom aan de vertegenwoordiger van de Poolse ambassadeur Mrs. Katarzyna Smoter.

Welkom vooral aan de families van onze Poolse bevrijders, maar ook een warm welkom voor de overige veteranen en vertegenwoordigers van stichting Arjati. Fijn dat jullie er allemaal zijn.

Zoals u weet, werden Breda en de regio een half jaar voor de rest van Nederland bevrijd. Dat vierden we vorig jaar uitgebreid. Maar toch is het meer dan goed dat we ook deze dag bij het herwinnen van onze nationale vrijheid stilstaan. We wijden er zelfs een meerdaags Bevrijdingsfestival aan.

Onderdeel van alle festiviteiten is de onthulling van de officiële naam van dit park.

Het is mede op initiatief van mevrouw Miranda Kroonen-Ludemann en haar haar familieleden. Ik heet u speciaal van harte welkom. Zij is een van degenen die bij de gemeente pleitte voor een permanent eerbetoon aan de Poolse bevrijders in de vorm van een straatnaam of parknaam. Wat ik daar zo aan waardeer, is dat het bewijst hoe Bredanaars nog altijd bezig zijn met de erkenning van en waardering voor onze bevrijders.

Als gemeente hebben we dit initiatief graag omarmd. Want 29 oktober 1944 is onlosmakelijk onderdeel van het verhaal van Breda. Het vormt de essentie van het Poolse hoofdstuk van het verhaal van onze stad.. 

Laat ik kort het verhaal nog eens vertellen, de reden dat we hier zijn verzameld. De 1e Poolse Pantserdivisie onder aanvoering van generaal Stanislaw Maczek, bevrijdde ons in de nadagen van oktober 1944, 29 oktober om precies te zijn, van de Duitse bezetter. De Nederlandse vlag wapperde daarna weer op Bredase gebouwen, na bijna vijf jaar ontberingen. Los van het feit dát, is de manier waaróp de Polen ons bevrijdden bijzonder. Maczek had met zijn tanks de Duitsers in Breda kunnen beschieten om hen te verdrijven. In plaats daarvan koos hij voor een guerrilla-aanpak. Met gevechten van straat tot straat, van huis tot huis, werden de bezetters verslagen. Daardoor bleef de Bredase binnenstad gespaard van zware, mogelijk onherstelbare, schade. Dat Bredanaars en de vele bezoekers zo van ons stadscentrum genieten, hebben we aan Maczek en zijn mannen te danken.

Het is dan ook niet meer dan verdiend dat dit park de naam draagt die ons voor altijd aan de Poolse bevrijders doet denken. Het park bestond al, uiteraard. Het lag aan de route die de mannen van Maczek aflegden richting onze bevrijding. 

En het vormt een mooi nieuw element in de vele plekken hier in de buurt die onze Poolse hoofdstuk vertellen. In het park staat sinds 1954 de Mariakapel, opgericht voor de Poolse strijdkrachten die ons bevrijdden. De kapel is sindsdien een belangrijke plek, eerst voor de veteranen, maar nu nog steeds voor hun nazaten. Het is mooi dat nu het hele park kan worden gezien als eerbetoon aan onze bevrijders. Hiermee tonen we ons respect voor hen, die ver van huis, de moed toonden op te staan voor onze vrijheid. 

Van recentere datum in het park is het tankspoor, dat fysiek aan de oorlogshandelingen doet denken. Aan de overkant van de Claudius Prinsenlaan. Het tankspoor is aangelegd naar het idee van kunstenaar Tomasz Tomaszweski uit Wroclaw, een zusterstad van Breda. Een kunstwerk dat de bevrijding van Breda door de Polen herdenkt. En door Wroclaw aan Breda werd geschonken bij de viering van 75 jaar bevrijding van Breda. 

Geachte aanwezigen, we hebben in Breda uiteraard meer plekken die in het teken staan van deze gedenkwaardige periode in de Bredase geschiedenis. Even verderop, in het Wilhelminapark, staat de Duitse tank die onze bevrijders aan de stad schonken. Het park ligt aan de Generaal Maczekstraat. En ik denk vooral aan het Pools militair erevelden aan de Vogelenzanglaan en de Ettense-Baan, waar de gevallen Poolse soldaten hun laatste rustplaats kregen. 

Met daarbij het prachtige Maczek Memorial, waar permanent het verhaal van onze bevrijding op een waardige manier wordt verbeeld. In dat rijtje staat vanaf nu het Park 29 Oktober 1944. 

We gaan zo het naambord onthullen. Daarbij spreek ik de hoop uit dat iedereen die het ziet, in dankbaarheid denkt aan de reden waarom we dit park vanaf nu zo noemen. En daardoor het Poolse hoofdstuk van het verhaal van Breda blijft vertellen. Ook aan de generaties na ons.

Ik dank u voor uw aandacht.

Foto: Nielo Schrurs – Stadsarchief & archeologie Breda