Het stadsarchief: juist ook voor de stad van vandaag

Bij het stadsarchief denk je al snel aan historische documenten en oude foto’s. Maar om een goed beeld te vormen van Breda is het volgens Ynze Alkema, hoofd van Stadsarchief Breda, ook enorm belangrijk om aandacht te besteden aan het hier en nu. “Er gebeuren zoveel mooie dingen in Breda die de toekomst van de stad bepalen. Om daar straks goed op terug te kunnen kijken willen we dit nu goed archiveren en bewaren.”

Alles over vroeger, voor iedereen van nu

Stadsarchief Breda verzamelt en beheert de geschiedenis van de stad en zijn inwoners. Die rijke historie stelt Stadsarchief Breda gratis ter beschikking – in woord en beeld, tastbaar en online. 

Maar liefst 11 kilometer archief staat opgeslagen in het depot van het stadsarchief in de Chassékazerne. “We hebben er net een kilometer bouwvergunningen uitgehaald om te digitaliseren”, vertelt Ynze Alkema. Die kilometer papier komt ook niet meer terug. “Met bouwvergunningen gaan we volledig digitaal, dat maakt het een stuk makkelijker voor mensen, je kunt binnenkort thuis alles vinden en veel beter zoeken.” Eigenlijk is alles dat veel wordt geraadpleegd al gedigitaliseerd, zegt Ynze. “Ook op het gebied van genealogie, een belangrijke redenen waarom mensen het archief bezoeken. Denk bijvoorbeeld aan archieven van notarissen met inboedelbeschrijvingen, waaraan je kunt zien wat je voorouders in huis hadden of welk beroep ze uitoefenden.”

Brede collectie

In het stadsarchief worden alle archiefstukken van de gemeente ouder dan 20 jaar bewaard en beschikbaar gemaakt voor het publiek. De oudste documenten zijn van de dertiende eeuw, “het archief van de stad en de omliggende dorpen.” Daaromheen zitten archieven van families, alle grote bedrijven die ooit in Breda waren en nu weg zijn. “Maar ook de kerken, stichtingen en kleine bedrijven die na een faillissement hun spullen kwamen brengen. We willen een zo breed mogelijk beeld van Breda geven.”

Het archief heeft verder ook een complete bibliotheek en een enorme verzameling foto’s van de stad. De collectie is voor iedereen vrij toegankelijk. “Je kunt de collectie op onze site bekijken of een afspraak met ons maken, zeggen wat je wilt zien en als je dan komt halen we het voor je op.”

De stad van vandaag

Het archief heeft een belangrijke functie, stelt Ynze. “We willen allemaal weten waar we vandaan komen en wat kenmerkend is voor ons. Die sporen uit het verleden zorgen voor verbondenheid. Het archief herbergt veel geschiedenis. En we voegen daar graag geschiedenis aan toe. Niet alleen geschiedenis van lang geleden, we zijn ook heel geïnteresseerd in de stad van vandaag. We willen het hier en nu vastleggen voor mensen die over vijftig jaar in het archief kijken. Er gebeuren zoveel dingen in de stad die we graag willen bewaren.” Als voorbeeld noemt hij de ‘tijdelijke’ invulling van het Haveneiland met Stek en Pier15. “Het is mooi als je dat kunt grijpen voor later. Misschien is het over 50 jaar een keurig aangeharkt woonwijkje. Je weet dan, het heeft ook een ruige tijd gekend.”

Het ‘nu’ bewaren, kan en wil het stadsarchief niet alleen. “Dat doen we het liefst samen met de stad, voor de stad. Voorbeelden van partijen waarmee we in gesprek zijn en van wie we de verhalen (hun archief) willen borgen zijn Bo Diversity, Pier15 en bijvoorbeeld Buddy to Buddy.”

Schriftjes uit oorlogstijd

Het archief herbergt vele parels. “We krijgen vaak materiaal van particulieren die het huis van een dierbare opruimen. “Zodra we zoiets binnenkrijgen, bekijken we wat we ermee kunnen. Zo kregen we een paar jaar geleden een paar schetsboekjes van meneer Van der Zwaan over zijn belevenissen als soldaat in de meidagen van 1940 en over zijn tijd in een krijgsgevangenenkamp in Duitsland. Die boekjes hebben we gedigitaliseerd en ze zijn nu via onze website te bekijken.

Ynze vindt het belangrijk dat veel meer mensen weten wat voor moois er te vinden is. Daarom worden beelden van het stadsarchief regelmatig in het huidige straatbeeld opgenomen.

“Recente voorbeelden waar we hele positieve reacties op hebben gehad zijn de aankleding van de VRI kasten bij de stoplichten en de campagne Je bent hier. Maar daar blijft het niet bij. “Sinds kort zijn we bezig met het Netwerk Digitaal Erfgoed. Dat is een landelijk samenwerkingsverband van erfgoedinstellingen. Het uiteindelijke doel is dat het er straks niet meer toe doet waar je jouw zoekvraag stelt, je krijgt resultaten van alle aangesloten instellingen.

Digitalisering

Ynze geniet van zijn werk, net als zijn collega’s. “Het stadsarchief is wel een plek waar mensen moeilijk vertrekken, als je hier eenmaal werkt, dan blijf je graag. De digitalisering is momenteel een grote opdracht voor zijn team. “Over 700 jaar moeten ze ook alles over deze tijd kunnen vinden.” Met de verregaande opkomst van social media, heeft het archief er wel een uitdaging bij. “Papier verzamelen is al jaren ons vak, maar Facebook en Instagram, hoe bewaar je dat? Zeker met de strenge regels van die machtige bedrijven is dat niet makkelijk. Daar worstelen alle archieven mee.”

Kom kijken, zegt Ynze, met name tegen jongeren. De bezoekers van het archief zijn namelijk meestal wel wat ouder. Logisch misschien. “Op een bepaalde leeftijd komt er een omslagpunt, dan wil je opeens weten waar je vandaan komt. Hij glimlacht. “Maar we hadden ook een jongen van 14 die hier elke week in de archieven zat te speuren. Dat vinden we natuurlijk erg leuk.”

Het stadsarchief is geïnteresseerd in alles wat de stad in beeld brengt. Foto’s en documenten van vroeger, maar zeker ook van nu. Zo kun je bijdragen aan de coronacollectie waarin het archief de lokale gevolgen van de pandemie probeert te documenteren. Nog een tip van Ynze: foto’s die voor andere mensen ook herkenbaar zijn, zijn het meest interessant. “Een close up van een kind in een zwembad, daar hebben we niet zo veel aan. Maar als we zien dat er wordt gezwommen bij Wolfslaar kan het wel waardevol zijn.” Heb je mooi materiaal en zou je dat willen delen met het archief? Mail het naar:  info@stadsarchiefbreda.nl(link stuurt een e-mail)

Wil je een bezoekje brengen aan Stadsarchief Breda? Vanwege de coronamaatregelen en de grondige verbouwing van de Chassékazerne kan dat voorlopig alleen op afspraak. Stuur een mailtje en dan plannen we een afspraak in. De website is natuurlijk altijd open. Op onze site vind je 350.000 foto’s van Breda en omstreken!